Сифте гаф
Гьюрматлу дустар! Учвухь хьайи му «ЦІийи Йикьрар» кІуру Китаб Аллагьдин гирами китабдин кьюбпи пай ву.
Сабпи пай, Кюгьне Йикьрар, мегьел жугьуд чІалнаан ихь чІалназ илтІибкІнадар. Дидин кІулин мяна-метлеб, сар касди, Адамди, учв халкь гъапІу Аллагьди кІуруб дарапІди, фици гьадгъулантина гъабхьи вари инсаният гунагьвалиъ абхънуш ва гьадму гунгьиккан адмийир уьрхбан бадали гьапІну ккундуш, улупуб ву. Яни Дугъу Чаз Чан хусуси халкьди жугьдар ктагъуру, дурарихъди Йикьрар йитІну,
Къанун дебккру, хъа дурарихьан думу Йикьрар, Къанундиъ улупнайиси, кІулиз адагъуз гъабхьундар. Дурари, чпин терефнаан, Йикьрар тамам апІури гъахьундар кІури, Аллагьра, дурариз дилигну, Чав кІуруб тамам апІбахьан гьудучІвундар. Жугьдарихъди йитІнайи Йикьрарилантина вари инсаниятдиз дубхьну ккуни уж’вал Аллагьди тамам апІури имийи. Гьамус Дугъу жугьдарихъди ваъ, хъа вари инсанарихъди ЦІийи Йикьрар йитІну ккундийи. ЦІийи Йикьрар чпин ихтиярнаъ учІвган, сабпи Йикьрар йирсивализ, яни кюгьневализ илтІикІнийи.
Аммаки, гьадму Кюгьне Йикьрарна Къанун инсанариз, чпин удудукьрувал ва чиб-чпиинди чпин гунгьариан удучІвуз даршлувал улупуз кІури, ЦІийи Йикьрарихъ хъапІрайи рякътІан дайи. Ари гьадму Кюгьне Йикьрариъ жугьуд халкьдихъди улхури гъахьи Аллагь гьаму ЦІийи Йикьрариъра, инсанарин арайиз дуфну, Учв адмиси адмийирихъди улхури гъахьну ва гьамус, гъиямат йигъаз хъана гъюрза дупну гаф тувну, аьршариз душна.
Думу адмийиригъна гьаз гъафну? Кюгьне Йикьрариъ Къанундиинди гьарсар касди чан гунгьихъанди мал гъурбан дапІну ккундийи, гьякьди апІуруш, гунагь гъапІур аьжализ тувну ккундийи, хъа Аллагьдиз гьарсар кас масанди ву: Дугъу, инсан чІивиди гъитну, гьадгъан гунгьарихъанди маларин ифи удубзуз гъитру, эгер гунагь гъапІу гьар касдин ифи удубзуйиш, дюн’яйиин гьич сар каскьан гъузидайи, гьаддиз инсандихъанди инсандин гунгьин жаза малариин алабхъуру.
Аллагьдиз инсанар гьадмукьан ккун гъахьнушра, дурар гунгьарихъан хътакундар. Фукьанна фукьан ва фукьандизкьан гьич саб тахсир ктру маларин ифи удубзури хьидихъа! Аллагьдиз инсан гьадмукьан масанди вуйиган, Дугъу дурарихьан гъиямат йигъан Чан улихь гьич саб тахсир ктарди дугъужвуз шлуси, саб ужу шлу рякъ ктабгъну ккундийи. Сар балайикк ккахънайиган, думу ккунири гьапІну ккунду? Дюз вучва, жвуван жан гьяйиф дапІну ккундар; ари Чав халкь гъапІу инсан масан гъапІу Аллагьдира, гунгьариъ кІулихъди арснайи инсан марцц апІбан бадали, Чан жан гьяйиф дарапІди, варидарихъанди сар Учв гъурбан гъахьну. Дугъу гъапІу ужувлаз дилигну, гьар шли Думура гьаци ккун гъапІиш, дицир Дугъахъди гьаммишандиз женнетдиъ ахъди. Жараси женнетагьли хьуз шлуб дар.
Ари Аллагьдин гьадму ужувлакан ктибтурайи Гирами китабдин кьюбпи пайназ ЦІийи Йикьрар кІуру. Душваъ Аллагьдин гьадму ужувлакан ва Дугъан веледар хьпан бадали, инсанари гьапІну ккундуш, ктибтура. Аллагьди, Чав гъапІу ужувлакан вари инсаниятдиз хабар дебккай, гъапну, ари гьадму Хабар – ЦІийи Йикьрар, учу, табасаран чІалназ илтІибкІу Рашид Азизовди, гъалатІар ктагъу Шарафудин Дашдемировди, Шамиль Казиевди, Сабрина Шихалиевайи, Михаил Алексеевди ва
Гирами китабар илтІикІру институтдин, бицІирилан ккебгъну, вари гъулугъчйири табасаран халкьдиз дебккрача.
ЦІийи Йикьрарнаъ улупнайи гьядисйир хьуз хъюгъхъанмина, яни думу Уж’вал инсаниятдиз дебккхъанмина кьюд агъзур йистІан зиина гъубшну. ЦІийи Йикьрарин пай гьадму гьядисйир чпин улариз гъяркъю шагьидари грек чІалниинди дибикІнайи Гирами китаб ву. Дидин хъана уччвуйи гъавриъ ахъруси, Китабдин ахириъ, алахьру читин гафарин мяна ачухъ апІурайи словарь ва гьядисйир наан шули гъахьнуш гъавриъ тІаърайи шиклар, схемйир ва картйир туврача.
ЦІийи Йикьрар 27 Китабдикан ибарат дубхьнайи саб гъварч ву, ва, урхрудариз сацІиб гъавриъ ахъуз кюмек ибшри дупну, гьар Гирами китабдин улихь дидкан жикъидиси мялуматра туврача.
Библия илтІибкІру институтди думу табасаран чІалназ илтІибкІдариз, дидин редакторариз ва думу адабгъуз кюмек гъапІдариз – варидариз чухсагъул кІура. Табасаранариз чпин багъри чІалниинди Аллагьдин Гаф урхуз мумкинвал хьувалиин учу шад вуча.
МАТТАЙИ КТИБТУ УЖУВЛАН ХАБАР
Аллагьди гъапІу гьадму гьядисйирин вахтари Рим гьюкуматдиз налогар уч апІури гъахьи гъуллугъчи Маттайи чаин улубкьуб Гирами Рюгьнан хиликкди гьаму Китабдиъ ктибтура. Китаб 60-пи – 65-пи йисари гъибикІуб вуди гьисаб апІура. Саб ражари, чан гьарганси, налогар уч апІури чан йишв’ин деънайи Матта Исайиз рякъюру. Гьаму вахтнахъанмина Маттайин уьмур асуллагь дигиш шулу. Думу сарун Исайихъан, шагьрар гъулар вуйибси лицури, зат хътакури гъахьундар. Матта чав дикІурайи Ужувлан хабарнаъ улупнайи гьядисйирин шагьид гъахьну. Дугъу Иса, гаф тувну, гьаму дюн’я уьбхюз дуфнайи Уьрхрур вуйивал тастикь апІури, Кюгьне Йикьрариан гизаф йишвар улупура. Хъа Кюгьне Йикьрариъ, Уьрхрур гъиди кІури, улихьмиди дупну айи. Му Ужувлан хабарнаъ Иса гьаму дюн’яйиъ мясляаьт дебккуз Аллагьди гьаънайи
Месигь вуди улупура. Аьршарин Адашди гьаънайи Исайи Чаз тувнайи гьюкум Аллагьдиси ишлетмиш апІуйи. Мушваъ Исайин улхбар йирхьуб пайназ жара апІуз шулу:
1. Дагъдиин туву аьгъювалар (5-6-пи кІулар);
2. Исайи Чан терефкрариз туву табшуругъ (10-пи кІул);
3. Аьршарин гьюкмикан тахалус (13-пи кІул);
4. Чан терефкрариз лазим насигьятар (18-пи кІул);
5. Фарисеярин иблисвал ва дюн’яйиин улукьру гьядисйир (23-25-пи кІулар).
