ХЪЫБАРЫФӀЫР
ЩӀЭДЗАПӀЭР
УЭРЭД ЛЪАПӀЭХЭР
КъэбэрдейбзэкӀэ
Библиер зэдзэкӀыным елэж
Стокгольм
2017
ХъыбарыфӀыр ЩӀэдзапӀэр Уэрэд ЛъапӀэхэр ХъыбарыфӀыр, 4-рей зэдзэкӀыгъуэ 2017
ЩӀэдзапӀэр, 2-рей зэдзэкӀыгъуэ 2017
Уэрэд ЛъапӀэхэр, 1-рей зэдзэкӀыгъуэ 2017
ЗэзыдзэкӀар: Къармокъуэ Хьэмид
КъыдэзыгъэкӀыр:
Библиер зэдзэкӀыным елэжь Институт, 2017
Стокгольм, Швеция
Новый Завет, Бытие, Псалтирь на кабардинском языке
Новый Завет, четвертое издание 2017
Бытие, второе издание 2017
Псалтирь, первое издание 2017
Переводчик: Кармоков Хамид
New Testament, Genesis, Psalms in the Kabardian language
New Testament, fourth edition 2017
Genesis, second edition 2017
Psalms, first edition 2017
Translator: Karamokov Khamid
© Библиер зэдзэкӀыным елэжь Институт, 1993, 2007, 2011, 2017
Стокгольм, Швеция
© Institute for Bible Translation 1993, 2007, 2011, 2017
Stockholm, Sweden
ISBN 978-91-87149-08-5
Printed by Printcorp, Belarus. Order 17024 (5781).
ПЭУБЛЭ ПСАЛЪЭ
Си ныбжьэгъу лъапӀэ!
БиблиекӀэ зэджэ тхылъыр зищӀысым ущыгъуазэ? Библием итыр Тхьэм и псалъэу зыми зэримыхъуэкӀыу, зэи мыкӀуэду къэнэнуращ. Тхьэм дунейри цӀыхури къызэригъэщӀари, цӀыхур дунейм щӀытетри зэхыдегъэщӀыкӀ Библием. Библием щызэхуэхьэсащ Тхьэм къыбгъэдэкӀа псалъэу тхыжа хъуа псори. Библиер илъэс минрэ щитхукӀэ ятхащ. Зытхар цӀыху ищӀ хуэдиз мэхъу. Абыхэм ягу кърилъхьэри, Тхьэм и Псэ ЛъапӀэм Тхьэм и псалъэхэр яригъэтхащ.
Библиер ӀыхьитӀу зэхэлъщ: Пасэрей ЗэгурыӀуэныгъэр икӀи ХъыбарыфӀыр (Инджылыр), Ветхий и Новый Завет арщ. Пасэрей ЗэгурыӀуэныгъэр Хьисэ къэхъун и пэ ятхащ. ХъыбарыфӀыр Хьисэ къыщыхъуа лӀэщӀыгъуэм къриубыдэу ятхащ. Илъэс бжыкӀэ дызытетыр Хьисэ Мэссихь къыщалъхуа илъэсым щыдоублэ.
Пасэрей ЗэгурыӀуэныгъэр журтыбзэкӀэ ятхащ, ХъыбарыфӀыр зэрытхар алыджыбзэщ (грекыбзэщ). Ахэр а лъэхъэнэм щыӀа культурэхэм я бзэу щытащ.
Пасэрей ЗэгурыӀуэныгъэм къеӀуатэ дунейр Тхьэм къызэригъэщӀари цӀыхум япэу гуэныхь зэрищӀари, Тхьэм и лъэпкъ Израиль и тхыдэм топсэлъыхь, бегъымбархэм ятеухуа хъыбархэри Тхьэм и псалъэхэр бегъымбархэм я гум ирилъхьэу абыхэм цӀыхухэм къазэрыжригъэӀари итщ. Сабурри Пасэрей ЗэгурыӀуэныгъэм щыщщ. Сабур хъужыр бегъымбар Даут иуса уэрэдхэрщ, псалъэхэу Даут Тхьэр зэригъэлъапӀэр, зэрелъэӀуращ. ЕкклесиасткӀэ зэджэ тхылъри, бегъымбар Ӏэюб и хъыбар зэрыт тхылъри, нэгъуэщӀхэри итщ Пасэрей ЗэгурыӀуэныгъэм.
ХъыбарыфӀым итщ Зиусхьэн Хьисэ Мэссихьу ди КъегъэлакӀуэр къызэрыхъуар, абы и псэукӀэр, Ӏуэхуу абы цӀыхухэм яригъэщӀар, гуэныхь зыӀэщӀэщӀа цӀыхухэр къригъэлын папщӀэ, жорым зэрыкӀэрылӀыхьар, лӀахэм къазэрыхэтэджыкӀыжар. Пасэрей чыристанхэм я зэкъуэшыныгъэмрэ абыхэм я фӀэщхъуныгъэр зэрагъэӀуамрэ я хъыбархэр итщ ХъыбарыфӀым. Тхьэм и Псэ ЛъапӀэм апостолхэу Паул, Петр, Иуан, Иудэ сымэ яригъэтха тхылъхэри ХъыбарыфӀым щыщщ. Апостолхэм я тхылъхэр зыхуэгъэзар япэ чыристанхэм я члисэ зэхуэсыр аращ, ахэр дэнэ щӀыпӀэкӀи щыпсэу чыристанхэми яхуэгъэзауэ щытщ.
ХъыбарыфӀым и иужьрей тхылъым итыр Хьисэ Мэссихь апостол Иуан Ӏуэху къыхуигъэнэхуахэращ (Апокалипсис жыхуаӀэрщ). А тхылъым дунейм и къутэжыгъуэм деж къэхъунур итщ.
Хьисэ Мэссихь цӀыхухэм къаригъэщӀа Ӏуэхухэм «ХъыбарыфӀкӀэ» (Евангелие) йоджэ. А ХъыбарыфӀыр зытеухуар сыт? Ар зытеухуар мыращ: «Тхьэм дунейм и цӀыхухэр апхуэдизкӀэ фӀыуэ илъэгъуати, езым и Къуэ закъуэр итащ, Тхьэм и КъуэмкӀэ фӀэщхъуныгъэ зиӀэ дэтхэнэ зыри мыкӀуэду къелын икӀи мыкӀуэдыжын гъащӀэ иӀэ хъун щхьэкӀэ» (
Иуан 3:16). А ХъыбарыфӀым щыхьэт техъуэу ХъыбарыфӀым итыр тхылъиплӀ мэхъу: ХъыбарыфӀыр Маттэ къызэриӀуэтар, ХъыбарыфӀыр Марк къызэриӀуэтар, ХъыбарыфӀыр Лука къызэриӀуэтар, ХъыбарыфӀыр Иуан къызэриӀуэтар. Маттэрэ Иуанрэ Хьисэ и гъуэгу япэу теува цӀыху пщыкӀутӀым ящыщщ. Маркыр апостол Петр и тхакӀуэу щытащ, апостол Паул и гъусэхэми ящыщщ. Лука дохутыру щытащ. Ари апостол Паул и гъусэхэм ящыщт. Апхуэдэ щӀыкӀэкӀэ ХъыбарыфӀым щыхьэт техъуэр цӀыхуиплӀ мэхъу, зы щыхьэтым жиӀэм адрейм жиӀэр щыхьэт къытехъуэжу.
Библием итщ цӀыхум япэу гуэныхь къызэрихьар. Зэрыхъуаращи, Тхьэм цӀыхухэр зыпигъэкӀри, мыухыжын кӀуэдыныгъэм хуигъэзащ. Ауэ цӀыхухэр мыкӀуэду къригъэлын гухэлъ Тхьэм зэриӀэри итщ Библием. Тхьэм Зиусхьэн Хьисэ Мэссихьыр дунейм къигъэкӀуащ, щхьэщэхуж къурмэныпхъэ хъун папщӀэ. Хьисэ езыр зи фӀэщ хъу цӀыхухэм я гуэныхьхэр яхуипшыныжащ, псэукӀэ пэжым ухуэзышэ гъуэгур абыхэм къаригъэлъэгъуащ.
Библием пэжу къызэриӀуатэщи, цӀыхухэр мыкӀуэду къезыгъэлу, дунейр зи ӀэмыщӀэ илъыр Хьисэ Мэссихыц.
Дунейм япэ дыдэ щытрадза тхылъыр Библиеращ («Гутенберг Библие» 1452-56). ЕджэкӀэрэ тхэкӀэрэ зыщӀэ цӀыхухэр нэхъыбэ зэрыхъум, чыристан фӀэщхъуныгъэр дэнэ щӀыпӀэкӀи зэрынэсам къыхэкӀкӀэ, Библием еджэ цӀыхухэм я бжыгъэм хэхъуэ зэпытщ. Щыху еджахэри емыджахэри зыхуэныкъуэ тхылъ хъуащ Библиер. Псом хуэмыдэжу дыщытет лӀэщӀыгъуэм къриубыдэу Библиер цӀыхубэм нэхъ ялъэӀэсащ.
Бзэуэ зэрызэрадзэкӀам и бжыгъэмкӀэ плъытэмэ, тхылъу дунейм къытехьа псоми я пэ итщ Библиер. Илъэс щитху хуэдиз и пэкӀэ тхылъ тедзэныр къыщагупсысам щыгъуэ Библиер е Библием щыщ тхылъхэр зэрызэрадзэкӀар бзэ 33-рэ фӀэкӀа хъуртэкъым. 1804 гъэм нэсыху – а гъэм Библиер цӀыхухэм ялъэзыгъэӀэс хасэхэр къежьащ – Библиер зэрызэрадзэкӀар бзэ 67-рэ къудейщ. Ауэ епщыкӀубгъуанэ лӀэщӀыгъуэм Библием щыщ тхылъхэр бзэ 400-м нэблагъэкӀэ къыдагъэкӀащ. ЕтӀощӀанэ лӀэщӀыгъуэм къриубыдэу Библиер е Библием щыщ тхылъхэр бзэ 1600-кӀэ зэрадзэкӀащ. 2015 гъэм и кӀэм ирихьэлӀэу Библиер зэрызэрадзэкӀа бзэхэм я бжыгъэр 2935-рэ хъуащ. Абыхэм ящыщу Библиер зэрыщыту къызэрыдэкӀа бзэхэр 563-рэ мэхъу, ХъыбарыфӀыр бзэ 1334-кӀэ зэрадзэкӀащ, абы нэмыщӀу Библием щыщ зы тхылъ е тхылъ зыбжанэ бзэ 1038-кӀэ дунейм къытехьащ. Ди зэманым цӀыхуу дунейм тетым я процентитӀ къудейщ езыхэм я бзэкӀэ Библием щыщ тхылъ гуэр зимыӀэр. Мы лъэхъэнэм Библиер бзэ миным щӀигъукӀэ зэдзэкӀыным йолэжь. Абыхэм я нэхъыбапӀэр лъэпкъ цӀыкӀухэм я бзэхэращ. А бзэхэм ирипсалъэр цӀыху мин зыбжанэ нэхъыбэ хъуркъым, цӀыху щитхущих, уеблэмэ щэ ныкъуэхыщӀ фӀэкӀа зэрымыпсалъэхэри яхэтщ.
ЖытӀам къыщӀыгъужыпхъэщ еджэкӀэ зымыщӀэхэмрэ нэфхэмрэ Библием щыщ тхылъхэм CD-хэм е кассетэхэм тетхауэ едэӀуэну Ӏэмал зэраӀэр. Абы нэмыщӀкӀэ Библиер «браил» хьэрыфхэмкӀэ къыдагъэкӀ.
Дунейм къытехьа тхылъ псоми я экземпляр бжыгъэм уеплъмэ, Библиер псом япэ итщ. 1900 гъэм Библиеу экземпляр мелуанитху, Инджылу экземпляр мелуанибл къыдагъэкӀауэ щытащ. 1980 гъэм Библиеу экземпляр мелуан 36-рэ, Инджылу экземпляр мелуан 57-рэ традзащ. Абы нэмыщӀ, Библием щыщ тхылъхэр экземпляр мелуан щитху-щих хъууэ къыдэкӀащ.
Библием хуэдэу цӀыхухэм я деж щызэлъышӀыса хъуа тхылъ зыри щыӀэкъым.
Адыгэхэм я тхыдэм, я хабзэхэм, я бзэм, я ӀуэрыӀуатэм, я мифологием хыболъагъуэ чыристан диным ехьэлӀа Ӏуэхугъуэхэр. Пасэ лъэхъэнэхэм адыгэхэм чыристан диным и хабзэхэр ехьэжьауэ зэрахьэу зэрыщытам щыхьэт тохъуэ ахэр. Щапхъэ зыбжанэ къэтхьынщ.
МахуэцӀэхэу «щэбэтыр», «тхьэмахуэр» («Тхьэм и махуэ» жиӀэу аращ), «мэремыр» адыгэхэр чыристану щыщыта лъэхъэнэм къыщожьэ.
Нобэр къыздэсым адыгэбзэм хэтщ Инджыл псалъэр. А псалъэм иджыри пщӀэшхуэ хуащӀ. Къэбэрдей адыгэхэм «ИнджылкӀэ тхьэ соӀуэ» жаӀэ. НэгъуэщӀу жыпӀэмэ, адыгэхэм ХъыбарыфӀымкӀэ тхьэлъанэ ящӀ, псалъэ быдэ ят.
Адыгэхэм я ӀуэрыӀуатэм, я мифологием щӀыпӀэшхуэ щаубыд Мэрием, Елэ, нэгъуэщӀхэми. Елэ чыристан Илясым (Илием) къытекӀащ. Адыгэ мифологием Елэ къыхощ уэшхымрэ щыблэмрэ я тхьэу.
Чыристаныгъэм ехьэлӀауэ а зи гугъу тщӀахэм нэмыщӀ, иджыри Ӏэджэ хэбгъуэтэнущ адыгэхэм я хабзэхэм, я ӀуэрыӀуатэм, я мифологием.
Мы тхылъым и зэдзэкӀынымкӀэ, зэрызэдзэкӀар гъэтэмэмынымкӀэ щӀэгъэкъуэн къытхуэхъуащ щӀыпӀэ зэмылӀэужьыгъуэхэм щыпсэу адыгэхэр. Ахэр къыддэмыӀэпыкъуамэ, мы тхылъыр тхуэмыгъэхьэзырынкӀэ хъунт. Абыхэм ящыщ дэтхэнэми фӀыщӀэшхуэ худощӀ. Тхьэр арэзы къыфхухъу.
ХъыбарыфӀыр зэратхар пасэрей алыджыбзэрщ (грекыбзэрщ). Дэ пасэрей алыджыбзэкӀэ тха оригиналыр адыгэбзэ тщӀауэ аращ. Адрей бзэхэм хуэдэу, пасэрей алыджыбзэм и псалъэм мыхьэнэ зыбжанэ иӀэнкӀэ мэхъу. Абы къыхэкӀкӀэ адыгэбзэкӀэ тха ХъыбарыфӀымрэ урысыбзэкӀэ щыӀэ ХъыбарыфӀымрэ щызэтемыхуи урихьэлӀэнущ. Псалъэм папщӀэ,
Екъуб 1:4 ит псалъэ гуэрым «шыӀэ» е «теубыдагъэ» къикӀыу щытынкӀэ хъунущ. Апхуэдэуи
Ефес 6:22 ит псалъэ гуэрым е «гур гъэзэгъэн», е «гъэгушхуэн» къикӀынкӀэ мэхъу. Абы нэмыщӀ, пасэрей алыджыбзэм тэмэму дытетын папщӀэ, языныкъуэхэм деж зы псалъэ закъуэм и мыхьэнэр псалъитӀ-щыкӀэ е псалъэуха псокӀэ къыщытӀуатэ щыӀэщ.
Псалъэ гурыӀуэгъуейхэм къарыкӀыр псалъэгъэнахуэхэм къыщытхьащ. Мы тхылъым еджэ псори а псалъэгъэнахуэхэм хуэмыныкъуэнкӀи хъунщ, ауэ ахэр шӀэгъэкъуэн зыхуэхъуни щыӀэнущ.
Адыгэхэр, ахэр дэнэ щыпсэуми, мы тхылъым еджэну дыщогугъ, апхуэдэу дэ догугъэ адыгэбзэр мыкӀуэду дунейм къытенэнми мы тхылъыр хуэлэжьэну.
Библием щыщ япэ тхылъыр, «ЩӀэдзапӀэкӀэ» зэджэр, уи пащхьэ илъщ. Библиер Ӏыхьэ инитӀу гуэшащ: «Пасэрей ЗэгурыӀуэныгъэмрэ» «ХъыбарыфӀымрэ» (Инджыл). Библиер тхылъ хыщӀрэ хым нос, ахэр лӀэщӀыгъуэ зыбжанэкӀэ ятхащ, дунейр къыщигъэщӀам щыщӀэдзауэ лъэхъэнэщӀэм и япэ лӀэщӀыгъуэхэм къэхъугъэкъэщӀыгъэхэр къызэщӀаубыдэ абыхэм.
Пасэрей ЗэгурыӀуэныгъэм хохьэ: Теурэтыр, абы Мусэ и тхылъитхукӀэ йоджэ; бегъымбархэм я тхылъхэр, хъищэхэр, тхыдэ хъыбархэр, усэхэр зэрыт тхылъхэр.
«ЩӀэдзапӀэр» Теурэтым и япэ Ӏыхьэщ. Ар зытхар белджылыкъым, ауэ адрей тхылъиплӀым хуэдэу ари Мусэ итхауэ ялъытэ. Япэ тхылъым адыгэбзэкӀэ и цӀэр «ЩӀэдзапӀэщ», и мыхьэнэкӀэ «Генезис» жыхуаӀэм пэблагъэщ, пасэрей урымыбзэкӀэ щызэрадзэкӀкӀэ, а псалъэрщ къагъэсэбэпыр.
«ЩӀэдзапӀэр» едзыгъуэ 50 мэхъу зытепсэлъыхь елъытакӀэ ахэр гупитӀу бгуэш хъунущ. Япэ едзыгъуэ 11-м къаӀуатэ махуихым и кӀуэцӀкӀэ Тхьэм Езым и ПсалъэкӀэ дунейр къызэригъэщӀар: уафэр, щӀыгур, къэкӀыгъэхэр, псэущхьэхэр, щӀым япэ къытехъуа цӀыхухэу Ӏэдэмрэ Хьэуарэ. Дунейм тет цӀыху лъэпкъ псори къызытепщӀыкӀахэм (Ӏэдэмрэ Хьэуарэ), Тхьэм и унафэм ебакъуэри, я хадэм ит, емрэ фӀымрэ зэхэзыгъэкӀ жыгым пыт пхъэщхьэмыщхьэр яшхащ, абы къыхэкӀыуи дунейр гуэныхыцӀэным хадзащ. Абы къыкӀэлъокӀуэ Къаин, Хьэбэл, Нухь сымэ, гуэныхыцӀэным зэлъищта дунейр игъэпшынэн щхьэкӀэ, Тхьэм псыдзэшхуэ къазэрыщӀигъэуам теухуа хъыбархэр. Абы къыхэкӀэ псэ зыпыт псори кӀуэдащ, Тхьэм и унафэкӀэ Нухь кхъухьым иригъэтӀысхьа псэущхьэхэм, къуалэбзухзм нэмыщӀ Бабилон чэщанэм и хъыбарыр зытеухуар зэрымыжыӀэдаӀуэм щхьэкъ Тхьэм цӀыхур зэригъэпщынарщ.
«ЩӀэдзапӀэм» и етӀуанэ Ӏыхьэм щыщ 12-50-нэ едзыгъуэхэр Ибрэхьим щӀэдзапӀэ зыхуэхъуа журт лъэпкъыр къызытекӀаращ. Дунейм ехыжыху, Тхьэм хуэщыпкъащ ар. Абы зэрыхуэӀурыщӀэм и щыхьэту, Ибрэхьим фӀыуэ илъагъу и къуэ закъуэр Тхьэм тыхь хуищӀынкӀэ хьэзырт. Абы папщӀэ Тхьэм псалъэ быдэ къритащ: «ИпэжыпӀэ, Сэ си нэфӀ ныпщыхуэнщ уэ. Сэ згъэбэгъуэнщ уэ къыптехъукӀыну цӀыхухэр, я бжыгъэкӀэ уафэм ис вагъуэхэм хуэдизу, хы Ӏуфэ пшахъуэм хуэдизу; уэ къыптехъукӀынухэм я бийхэм я къалэ куэбжэхэр ебэнущ. Уи бынхэм я хьэтыркӀэ, щӀыгум тет цӀыху псоми Си нэфӀ ящыхуэнщ, уэ укъызэрызэлъэӀуам папщӀэ» (
ЩӀэдзапӀэ 22:17-18).
Ибрэхьим ехьэлӀа хъыбарым ущрохьэлӀэ абы и къуэ, хьэрыпхэр къызытехъукӀа Исмэхьил и Ӏуэху зэрыхъуам. «ЩӀэдзапӀэр» топсэлъыхь Исхьэкъ, абы и фыз Ребеккэ, и къуэ Екъуб сымэ. Исхъэкъ и къуэхэр щӀэдзапӀэ яхуэхъуащ журт лъэпкъым и лӀэужь пщыкӀутӀым. Абыхэм псэупӀэ яхуэхъуар Ханаан щӀыгуращ, абы щыщщ иджырей Палестинэмрэ Израилымрэ.
«ЩӀэдзапӀэм» и иужьрей едзыгъуэхэр теухуащ Екъуб и къуэ нэхъыщӀэ Исуф. Ар щӀалэщӀэу и къуэшхэм мысырхэм иращащ, гъэру яӀыгъыну лъэрызехьэти, гугъуехь псоми пэлъэщащ ар, Мысырым къулыкъушхуэ къыщылъысащ, абы лӀыщхьэ щыхъуащ.
Тхылъыр адыгэбзэкӀа зэддзэкӀащ, пасэрей журтыбзэкӀэ тха Ӏэрытхыр (масорет Ӏэрытхыр) лъабжьэ хуэтщӀри. Дэ зэддзэкӀар къыщхьэщокӀ Урыс синодым зэридзэкӀа Библием.
Библием хэтщ адыгэбзэкӀэ пхузэмыдзэкӀ термин гуэрхэр, ахэр гурыӀуэгъуэ тщӀащ, къыхэдгъэщурэ.
Пасэрей журтыцӀэхэр адыгэбзэм и макъхэмкӀэ къызэрытӀуэтэным дыхэтащ, ар нахъ тфӀэзахуэти.
Библиер зэдзэкӀыным елэжь Институтыр мэгугъэ мы тхылъыр цӀыхум къабыл ящӀынкӀэ, абы нэхъ хуэныкъуэр Тхылъ ЛъапӀэмрэ Тхьэм дунейр къызэригъэщӀамрэ я хъыбархэм дахьэххэрщ.
Библиер зэдзэкӀыным и Институтым фӀыщӀэ ахуещӀ зэдзэкӀакӀуэхэм, редакторхэм, мы Ӏуэху щхьэпэм сэбэп хэхъухьа псоми. Адыгэхэм я анэдэлъхубзэкӀэ абы щыгъуазэ зыхуащӀыну Ӏэмал яӀэ зэрыхъуар хуабжьу ди гуапэщ.
ЩӀЭДЗАПӀЭР
(Мусэ бегъымбарым и япэ тхылъ)
Пэублэ псалъэ
ЩӀыхь зиӀэ тхылъеджэ!
Библием щыщ япэ тхылъыр, «ЩӀэдзапӀэкӀэ» зэджэр, уи пащхьэ илъщ. Библиер Ӏыхьэ инитӀу гуэшащ: «Пасэрей ЗэгурыӀуэныгъэ» «ХъыбарыфӀ» (Инджыл). Библиер тхылъ хыщӀрэ хым нос, ахэр лӀэщӀыгъуэ зыбжанэкӀэ ятхащ, дунейр къыщигъэщӀам щыщӀэдзауэ лъэхъэнэщӀэм и япэ лӀэщӀыгъуэхэм къэхъугъэкъэщӀыгъэхэр къызэщӀаубыдэ абыхэм.
Пасэрей ЗэгурыӀуэныгъэм хохьэ: Теурэтыр, абы Мусэ и тхылъитхукӀэ йоджэ; бегъымбархэм я тхылъхэр, хъищэхэр, тхыдэ хъыбархэр, усэхэр зэрыт тхылъхэр.
«ЩӀэдзапӀэр» Теурэтым и япэ Ӏыхьэщ. Ар зытхар белджылыкъым, ауэ адрей тхылъиплӀым хуэдэу, ари Мусэ итхауэ ялъытэ. Япэ тхылъым адыгэбзэкӀэ и цӀэр «ЩӀэдзапӀэщ», и мыхьэнэкӀэ «Генезис» жыхуаӀэм пэблагъэщ, пасэрей урымыбзэкӀэ щызэрадзэкӀкӀэ, а псалъэрщ къагъэсэбэпыр.
«ЩӀэдзапӀэр» едзыгъуэ 50 мэхъу, зытепсэлъыхь елъытакӀэ ахэр гупитӀу бгуэш хъунущ. Япэ едзыгъуэ 11-м къаӀуатэ махуихым и кӀуэцӀкӀэ Тхьэм Езым и ПсалъэкӀэ дунейр къызэригъэщӀар: уафэр, щӀыгур, къэкӀыгъэхэр, псэущхьэхэр, щӀым япэ къытехъуа цӀыхухэу Ӏэдэмрэ Хьэуарэ. Дунейм тет цӀыху лъэпкъ псори къызытепщӀыкӀахэм (Ӏэдэмрэ Хьэуарэ), Тхьэм и унафэм ебакъуэри, я хадэм ит, емрэ фӀымрэ зэхэзыгъэкӀ жыгым пыт пхъэщхьэмыщхьэр яшхащ, абы къыхэкӀыуи дунейр гуэныхьщӀэным хадзащ. Абы къыкӀэлъокӀуэ Къаин, Хьэбэл, Нухь сымэ, гуэныхьщӀэным зэлъищта дунейр игъэпшынэн щхьэкӀэ, Тхьэм псыдзэшхуэ къазэрыщӀигъэуам теухуа хъыбархэр. Абы къыхэкӀкӀэ псэ зыпыт псори кӀуэдащ, Тхьэм и унафэкӀэ Нухь кхъухьым иригъэтӀысхьа псэущхьэхэм, къуалэбзухэм нэмыщӀ. Бабилон чэщанэм и хъыбарыр зытеухуар зэрымыжыӀэдаӀуэм щхьэкӀэ Тхьэм цӀыхур зэригъэпщынарщ.
«ЩӀэдзапӀэм» и етӀуанэ Ӏыхьэм щыщ 12-50-нэ едзыгъуэхэр Ибрэхьим щӀэдзапӀэ зыхуэхъуа журт лъэпкъыр къызытекӀаращ. Дунейм ехыжыху, Тхьэм хуэщыпкъащ ар. Абы зэрыхуэӀурыщӀэм и щыхьэту, Ибрэхьим фӀыуэ илъагъу и къуэ закъуэр Тхьэм тыхь хуищӀынкӀэ хьэзырт. Абы папщӀэ Тхьэм псалъэ быдэ къритащ: «ИпэжыпӀэ, Сэ си нэфӀ ныпщыхуэнщ уэ. Сэ згъэбэгъуэнщ уэ къыптехъукӀыну цӀыхухэр, я бжыгъэкӀэ уафэм ис вагъуэхэм хуэдизу, хы Ӏуфэ пшахъуэм хуэдизу; уэ къыптехъукӀынухэм я бийхэм я къалэ куэбжэхэр ебэнущ. Уи бынхэм я хьэтыркӀэ, щӀыгум тет цӀыху псоми Си нэфӀ ящыхуэнщ, уэ укъызэрызэлъэӀуам папщӀэ» (
ЩӀэдзапӀэ 22:17-18).
Ибрэхьим ехьэлӀа хъыбарым ущрохьэлӀэ абы и къуэ, хьэрыпхэр къызытехъукӀа Исмэхьил и Ӏуэху зэрыхъуам. «ЩӀэдзапӀэр» топсэлъыхь Исхьэкъ, абы и фыз Ребеккэ, и къуэ Екъуб сымэ. Исхъэкъ и къуэхэр щӀэдзапӀэ яхуэхъуащ журт лъэпкъым и лӀэужь пщыкӀутӀым. Абыхэм псэупӀэ яхуэхъуар Ханаан щӀыгуращ, абы щыщщ иджырей Палестинэмрэ Израилымрэ.
«ЩӀэдзапӀэм» и иужьрей едзыгъуэхэр теухуащ Екъуб и къуэ нэхъыщӀэ Исуф. Ар щӀалэщӀэу и къуэшхэм мысырхэм иращащ, гъэру яӀыгъыну. Лъэрызехьэти, гугъуехь псоми пэлъэщащ ар, Мысырым къулыкъушхуэ къыщылъысащ, абы лӀыщхьэ щыхъуащ.
Тхылъыр адыгэбзэкӀа зэддзэкӀащ, пасэрей журтыбзэкӀэ тха Ӏэрытхыр (масорет Ӏэрытхыр) лъабжьэ хуэтщӀри. Дэ зэддзэкӀар къыщхьэщокӀ Урыс синодым зэридзэкӀа Библием.
Библием хэтщ адыгэбзэкӀэ пхузэмыдзэкӀ термин гуэрхэр, ахэр гурыӀуэгъуэ тщӀащ, къыхэдгъэщурэ.
Пасэрей журтыцӀэхэр адыгэбзэм и макъхэмкӀэ къызэрытӀуэтэным дыхэтащ, ар нахъ тфӀэзахуэти.
Библиер зэдзэкӀыным елэжь Институтыр мэгугъэ мы тхылъыр цӀыхум къабыл ящӀынкӀэ, абы нэхъ хуэныкъуэр Тхылъ ЛъапӀэмрэ Тхьэм дунейр къызэригъэщӀамрэ я хъыбархэм дахьэххэрщ.
Библиер зэдзэкӀыным и Институтым фӀыщӀэ ахуещӀ зэдзэкӀакӀуэхэм, редакторхэм, мы Ӏуэху щхьэпэм сэбэп хэхъухьа псоми. Адыгэхэм я анэдэлъхубзэкӀэ абы щыгъуазэ зыхуащӀыну Ӏэмал яӀэ зэрыхъуар хуабжьу ди гуапэщ.
| Тхьэм дунейр зэриухар |
| Тхьэм Ӏэдэмрэ Хьэуарэ Ӏэдэн жыг хатэм къызэрырихуар |
| Тхьэм и тезыр – псыдзэр |
| Бабилэн чэщанэр |
| Ибрэхьим и хъыбар |
| Содомрэ Ӏаморэрэ |
| Ибрэхьимрэ Абимэлэхрэ |
| Исхьэкъ Сарэ къызэрыхуэхъуар |
| Тхьэм Ибрэхьим зэригъэунэхуар |
| Сарэ зэрылӀар |
| Исхьэкърэ Ребеккэрэ |
| Исхьэкъ и нэфӀ Екъуб къыщэрыщыхуар; Екъуб зэрыщӀэпхъуэжар |
| Екъуб и пщӀыхьэпӀэр |
| Екъуб Рахэл зэрыхуэзар; Екъуб и къуэхэр |
| Екъуб Лабан зэрыхуэлэжьар |
| Екъуб Лабан деж къызэрыщыщӀэпхъуэжар |
| Екъуб къызэригъэзэжар |
| Исуф и пщӀыхьэпӀэхэр; Исуф Мысырым къызэрыщыхутар |
| Иудэрэ Тамарэрэ |
| Исуфрэ Потифар и фызымрэ |
| Исуф лъэхъущым |
| Исуфрэ Фирхьэунымрэ |
| Исуфрэ и къушхэмрэ |
